Mythes over grondwater

Bij iedere droogte en oproep om zuinig om te gaan met water, verschijnen ook de krantenkoppen en verontwaardiging over het "mijnwater" dat in Limburg massaal "geloosd" of "verspild" zou worden.  Wat is dat "mijnwater" nu eigenlijk? Wordt het verspild? En welke opportuniteiten biedt dat water?  Waarom wordt er zoveel "mijnwater" weggepompt? Verschillende mijngemeenten in Limburg zijn getroffen door grondverzakkingen. Sommige plaatsen liggen tot 7m lager door historische steenkoolmijnbouw. De natuurlijke loop van een aantal beken is er verstoord. Zonder ingrijpen zouden deze gemeenten volledig overstromen. Daarom moet er constant water weggepompt worden. Stoppen met pompen is geen optie want dan zouden gemeenten zoals Eisden en Meeswijk onder water komen te staan. Dat water is géén mijnwater dat uit diepe mijnen wordt opgepompt. Het gaat om oppervlaktewater, regenwater en ondiep grondwater. Wordt dat water verspild?  Laten we ...

Het is weer droog. Heel droog.  We lezen dan ook bijna dagelijks alarmerende berichten over het grondwater en de gevolgen van de droogte. De grondwaterstanden zijn laag of zeer laag voor de tijd van het jaar en we zien steeds meer de problematische gevolgen daarvan: voor de natuur, voor de landbouw, voor de rivieren, ... Niets dan problemen met dat grondwater, lijkt het. Alsof het grondwater vooral een bron van ellende is. Hét grote probleem bij droogte. Maar is het grondwater het probleem ... of de oplossing? Kan grondwater de oplossing zijn in plaats van het probleem bij droogte?  Het grondwater is veruit het grootste reservoir van vloeibaar zoetwater in de wereld. 99% van het vloeibare zoetwater in de wereld zit onder de grond.  Er kunnen dus enorme hoeveelheden water in de ondergrond opgeslagen worden.  Omdat het grondwater een zeer groot reservoir is met lange verblijftijden, is het de ideale buffer in periodes van droogte. Zelfs wanneer de ri...

Grondwater zit onder de grond. Uiteraard. We onderzoeken grondwater dan ook typisch met  peilbuizen in de grond en met computermodellen die simuleren hoe het grondwater zich gedraagt. Waarom zou een grondwateronderzoeker dan maandenlang in een rivier gaan staan? Grondwater en rivieren: aparte werelden?  Het grondwater en het water in de rivieren gedragen zich op heel wat vlakken zeer verschillend. Rivierwater stroomt snel, grondwater is traag. En terwijl er op elk moment maar een beperkt volume water in de rivieren zit, zitten er enorme volumes grondwater opgeslagen in de ondergrond. Waar rivieren vrij snel reageren op regenbuien, gaat dat bij grondwater allemaal wat trager en minder intens. En grondwater is typisch ook beter beschermd tegen verontreiniging dan rivierwater. Tot niet zo lang geleden waren de werelden van grondwaterdeskundigen en oppervlaktewaterdeskundigen dan ook nogal gescheiden. We gebruikten andere modellen, andere methodes, gingen naar andere...

In de allereerste - en ook veruit de meest gelezen en becommentarieerde -  blogpost van deze blog vergeleek ik de grondwatervoeding in Vlaanderen met de hoeveelheid grondwater die opgepompt wordt. Wat bleek: het grondwaterverbruik in Vlaanderen is gemiddeld ongeveer 10% van de totale grondwatervoeding. Deze vergelijking maakte heel wat reacties en vragen los die ik hieronder nog even samenvat. Is die analyse nogal simplistisch omdat er bijvoorbeeld geen onderscheid gemaakt wordt tussen ondiep en diep grondwater? Ja. Is er behoorlijk wat onzekerheid op zowel de schatting van de grondwatervoeding als het werkelijke verbruik? Jazeker. Betekent die 10% dat we dan nog vele malen meer kunnen oppompen? Nee, uiteraard niet. Hoewel je veel kanttekeningen kan zetten bij dit soort simpele vergelijkingen, denk ik dat zulke eenvoudige back-of-the-envelope berekeningen erg nuttig kunnen zijn, vooral als je verschillende regio's en landen snel met elkaar wil vergelijken. Dit laat toe om d...

Stel u voor dat u bij mij op bezoek komt en ik bied u de keuze aan tussen twee drankjes: een glas ruw grondwater of een glaasje vers en ongezuiverd rivierwater. Wat kiest u? Mijn advies: ga voor het glaasje grondwater. In het algemeen is grondwater veel zuiverder dan rivierwater. Om van grondwater drinkwater te maken is weinig zuivering nodig. Het water wordt even belucht om ijzer en mangaan te verwijderen, stroomt door een zandfilter en er wordt preventief een druppeltje chloor aan toegevoegd om ervoor te zorgen dat het water ook zuiver blijft in de waterleiding. Riverwater is veel gevoeliger voor verontreiniging. Om van rivierwater drinkwater te maken is dan ook een doorgedreven waterzuivering nodig. Wees gerust, indien u echt bij mij op bezoek komt ben ik een betere gastvrouw dan in dit gedachtenexperiment en bied ik u graag een lekker koffietje of een goed glas wijn aan.  Wil dat dan zeggen dat ons grondwater altijd en overal van prima kwaliteit is?  Helaas n...