Pompen landbouw en industrie in Vlaanderen veel meer grondwater op dan er aangevuld wordt?
De grondwaterstanden van het ondiepe grondwater in Vlaanderen zijn de laatste jaren op verschillende momenten historisch laag geweest. Dankzij de grondwaterstandsindicator (https://dov.vlaanderen.be/page/actuele-grondwaterstandindicator) en de maandelijkse communicatie daarrond, is er veel meer aandacht voor het grondwater. Dat is een goede zaak.
Elke keer als er lage grondwaterstanden worden gepubliceerd, zijn de reacties voorspelbaar. De ene helft zegt dat het allemaal wel meevalt - ja, ik ben online al een dramaqueen genoemd - terwijl een grote groep roept dat het allemaal de schuld is van de landbouw en industrie die veel te veel grondwater oppompen.
Laten we de perceptie vergelijken met de cijfers.
Hoeveel grondwater denken jullie dat landbouw en industrie in Vlaanderen gebruiken?
Op 14 april 2020 lanceerde ik een korte enquête met de vraag "In Vlaanderen sijpelt gemiddeld ongeveer 25-30% van de regen in de grond om het grondwater te voeden. Hoeveel procent van deze grondwatervoeding denk je dat opgepompt wordt voor landbouw en industrie? "
Meer dan 50% van de deelnemers denken dat landbouw en industrie meer dan 70% van de grondwatervoeding oppompen. Ongeveer 20% was ervan overtuigd dat dit meer dan 100% is en dat landbouw en industrie dus meer grondwater oppompen dan er aangevuld wordt.
Hoeveel procent van de grondwatervoeding wordt er echt opgepompt door landbouw en industrie?
Laten we even kijken naar de cijfers. De gemiddelde grondwatervoeding in Vlaanderen bedraagt 220 mm/jaar (Batelaan et al., 2007). De oppervlakte van Vlaanderen is 13265 km² dus de totale gemiddelde jaarlijkse grondwatervoeding van Vlaanderen is net geen 3000 miljoen kubieke meter water.
We verbruiken zo'n 296 miljoen kubieke meter grondwater per jaar (https://www.vmm.be/water/grondwater/kwantiteit) waarvan ongeveer 164 miljoen kubieke meter grondwater als ruw water voor de productie van drinkwater. Landbouw, industrie, handel, recreatie en nog wat andere kleinere sectoren verbruiken samen 132 miljoen kubieke meter grondwater (https://www.vmm.be/water/grondwater/kwantiteit).
Landbouw en industrie pompen dus minder dan 5% van de grondwatervoeding in Vlaanderen op. Dit werd correct ingeschat door slechts 10% van de deelnemers aan de enquête.
Maar waar gaat al dat grondwater dan wel heen?
Als slechts 10% van de grondwatervoeding wordt opgepompt voor drinkwater, landbouw en industrie, zouden de grondwaterstanden toch moeten stijgen? Waar gaat al dat grondwater dan wel heen?
Het grootste deel (50-70% van de grondwatervoeding) stroomt naar de rivieren. Als je na een lange periode van droogte nog water ziet stromen in een rivier, is dat grondwater dat de rivier voedt.
De tweede belangrijkste afvoercomponent van grondwater (10-30% van de grondwatervoeding) is drainage. Via grachten op landbouwgronden en allerlei kleinere beekjes wordt heel veel grondwater afgevoerd.
Wil dit dan zeggen dat we veel meer grondwater kunnen gaan oppompen?
Neen, de historisch lage grondwaterstanden van de voorbije jaren tonen aan dat we, letterlijk en figuurlijk, niet veel reserve hebben. Nog veel meer gaan oppompen is zeker geen goed idee. We kunnen nog veel winnen door rationeel watergebruik, hergebruik van regenwater en gezuiverd afvalwater, zuinigere beregening, komaf te maken met illegale winningen... zodat we het kostbare grondwater kunnen sparen en gebruiken wanneer we het echt nodig hebben.
Tegelijk tonen de cijfers van de grondwaterbalans ons dat er grote winsten te behalen zijn bij de andere grotere volumes water die in en uit het grondwaterreservoir stromen. De grondwatervoeding in Vlaanderen bedraagt bijna 3000 miljoen kubieke meter water. Door ervoor te zorgen dat er meer water in de grond kan insijpelen, al gaat het maar om 1% extra voeding of zelfs een fractie van een percent, kunnen we gigantische volumes extra water in de ondergrond stockeren. Bovendien is het onzeker hoe de klimaatverandering en de daarbijhorende langere, frequentere en intensere periodes van droogte de grondwatervoeding zullen beïnvloeden. Elke ingreep om ervoor te zorgen dat er meer water kan infiltreren en het grondwater voeden kan ons daarop beter voorbereiden.
Ook de 10-30% van de grondwatervoeding die nu afgevoerd wordt via drainage, minstens evenveel water als alle pompingen samen, laat zien dat we veel te veel water te snel afvoeren en dat daar nog grote winsten kunnen geboekt worden.
Dus ...
Landbouw en industrie pompen veel minder grondwater op dan je denkt maar dat wil niet zeggen dat er veel marge is om meer op te pompen. Om de grondwaterbalans positief te beïnvloeden kijken we beter niet enkel naar het oppompen van water maar ook naar het verhogen van de grondwatervoeding en voorkomen dat grondwater wordt afgevoerd door drainage.
Aarzel niet om te reageren of vragen te stellen. Hier of op https://twitter.com/MarijkeHuysmans
Elke keer als er lage grondwaterstanden worden gepubliceerd, zijn de reacties voorspelbaar. De ene helft zegt dat het allemaal wel meevalt - ja, ik ben online al een dramaqueen genoemd - terwijl een grote groep roept dat het allemaal de schuld is van de landbouw en industrie die veel te veel grondwater oppompen.
Laten we de perceptie vergelijken met de cijfers.
Hoeveel grondwater denken jullie dat landbouw en industrie in Vlaanderen gebruiken?
Op 14 april 2020 lanceerde ik een korte enquête met de vraag "In Vlaanderen sijpelt gemiddeld ongeveer 25-30% van de regen in de grond om het grondwater te voeden. Hoeveel procent van deze grondwatervoeding denk je dat opgepompt wordt voor landbouw en industrie? "
Meer dan 50% van de deelnemers denken dat landbouw en industrie meer dan 70% van de grondwatervoeding oppompen. Ongeveer 20% was ervan overtuigd dat dit meer dan 100% is en dat landbouw en industrie dus meer grondwater oppompen dan er aangevuld wordt.
Hoeveel procent van de grondwatervoeding wordt er echt opgepompt door landbouw en industrie?
Laten we even kijken naar de cijfers. De gemiddelde grondwatervoeding in Vlaanderen bedraagt 220 mm/jaar (Batelaan et al., 2007). De oppervlakte van Vlaanderen is 13265 km² dus de totale gemiddelde jaarlijkse grondwatervoeding van Vlaanderen is net geen 3000 miljoen kubieke meter water.
We verbruiken zo'n 296 miljoen kubieke meter grondwater per jaar (https://www.vmm.be/water/grondwater/kwantiteit) waarvan ongeveer 164 miljoen kubieke meter grondwater als ruw water voor de productie van drinkwater. Landbouw, industrie, handel, recreatie en nog wat andere kleinere sectoren verbruiken samen 132 miljoen kubieke meter grondwater (https://www.vmm.be/water/grondwater/kwantiteit).
Landbouw en industrie pompen dus minder dan 5% van de grondwatervoeding in Vlaanderen op. Dit werd correct ingeschat door slechts 10% van de deelnemers aan de enquête.
Maar waar gaat al dat grondwater dan wel heen?
Als slechts 10% van de grondwatervoeding wordt opgepompt voor drinkwater, landbouw en industrie, zouden de grondwaterstanden toch moeten stijgen? Waar gaat al dat grondwater dan wel heen?
Het grootste deel (50-70% van de grondwatervoeding) stroomt naar de rivieren. Als je na een lange periode van droogte nog water ziet stromen in een rivier, is dat grondwater dat de rivier voedt.
De tweede belangrijkste afvoercomponent van grondwater (10-30% van de grondwatervoeding) is drainage. Via grachten op landbouwgronden en allerlei kleinere beekjes wordt heel veel grondwater afgevoerd.
Wil dit dan zeggen dat we veel meer grondwater kunnen gaan oppompen?
Neen, de historisch lage grondwaterstanden van de voorbije jaren tonen aan dat we, letterlijk en figuurlijk, niet veel reserve hebben. Nog veel meer gaan oppompen is zeker geen goed idee. We kunnen nog veel winnen door rationeel watergebruik, hergebruik van regenwater en gezuiverd afvalwater, zuinigere beregening, komaf te maken met illegale winningen... zodat we het kostbare grondwater kunnen sparen en gebruiken wanneer we het echt nodig hebben.
Tegelijk tonen de cijfers van de grondwaterbalans ons dat er grote winsten te behalen zijn bij de andere grotere volumes water die in en uit het grondwaterreservoir stromen. De grondwatervoeding in Vlaanderen bedraagt bijna 3000 miljoen kubieke meter water. Door ervoor te zorgen dat er meer water in de grond kan insijpelen, al gaat het maar om 1% extra voeding of zelfs een fractie van een percent, kunnen we gigantische volumes extra water in de ondergrond stockeren. Bovendien is het onzeker hoe de klimaatverandering en de daarbijhorende langere, frequentere en intensere periodes van droogte de grondwatervoeding zullen beïnvloeden. Elke ingreep om ervoor te zorgen dat er meer water kan infiltreren en het grondwater voeden kan ons daarop beter voorbereiden.
Ook de 10-30% van de grondwatervoeding die nu afgevoerd wordt via drainage, minstens evenveel water als alle pompingen samen, laat zien dat we veel te veel water te snel afvoeren en dat daar nog grote winsten kunnen geboekt worden.
Dus ...
Landbouw en industrie pompen veel minder grondwater op dan je denkt maar dat wil niet zeggen dat er veel marge is om meer op te pompen. Om de grondwaterbalans positief te beïnvloeden kijken we beter niet enkel naar het oppompen van water maar ook naar het verhogen van de grondwatervoeding en voorkomen dat grondwater wordt afgevoerd door drainage.
Aarzel niet om te reageren of vragen te stellen. Hier of op https://twitter.com/MarijkeHuysmans
hallo Marijke,
BeantwoordenVerwijderenik vind dat cijfer over drainage wel heel interessant. Kan je even je toelichten hoe je tot dit cijfer komt of waar ik de bron(nen) kan vinden? Het is een interessant vertrekpunt om na te denken over de zin en onzin van peilgestuurde drainage...
Beste Sarah, die cijfers komen uit verschillende grootschalige grondwatermodellen in Vlaanderen, ondermeer de Brulandkrijt en Centraal Kempisch Systeem modellen uit het Vlaams Grondwater Model (VGM) van VMM en andere grootschalige modellen die wij zelf gemaakt hebben. De rapporten van het VGM kan je bij VMM opvragen.
Verwijderenok top. Als je het hebt over 10% van de grondwatervoeding gaat naar oppompen, dan gaat het ook over de oppervlakkige lagen, neem ik aan. Of werden in die cijfers wel diep en ondiep meegenomen?
VerwijderenDie 10% gaat over alle onttrekkingen, diep en ondiep.
Verwijderen